ختم نبوت و نزول واپسین شریعت که با ظهور پیامبر اسلام تحقق یافت، نخستین نشانه پایان تاریخ به شمار مى‌رود؛[1] لذا مفسران، مقصود ازنشانه‌هاى قیامت‌رادر آیه ذیل، بعثت پیامبر(صلى الله علیه وآله)دانسته‌اند که نسبت ...

ختم نبوت و نزول واپسین شریعت که با ظهور پیامبر اسلام تحقق یافت، نخستین نشانه پایان تاریخ به شمار مى‌رود؛[1] لذا مفسران، مقصود ازنشانه‌هاى قیامت‌رادر آیه ذیل، بعثت پیامبر(صلى الله علیه وآله)دانسته‌اند که نسبت به عمر جهان، فاصله بسیار کمى تا قیامت دارد:[2]«فَهَل یَنظُرونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأتِیَهُم بَغتَهً فَقَد جَاءَ أَشراطُها». (محمد/47،18)

در آخرالزمان وقایع فراوان دیگرى نیز پیش‌بینى شده که بیش‌تر به دوره پایانى آن (مقارن با ظهور مهدى) مربوط مى‌شود.

1. بحران معنویّت:

پیش از ظهور امام‌زمان(عج) جوّ حاکم بر جهان، جوّ ستم، گناه و فساد خواهد بود. «اِقتَربَ لِلنَّاسِ حِسابُهُم و‌هُم فِى غَفلَة مُعرِضون.» (انبیاء/21، 1) در این آیه، مردم آخرالزمان، به غفلت و اعراض از خداوند، متّصف شده‌اند.[3] در روایات نیز منظور از‌اشراط*‌الساعة که در آیه 18 سوره محمد/47 به‌آن اشاره شده، رواج بیش از حدّ کفر، فسق‌و‌ظلم دانسته و موارد متعدّدى از آن بر‌شمرده شده است.[4]

2. وقوع اختلاف‌ها و درگیرى‌هاى بسیار:

یکى از نشانه‌هاى آخرالزمان، اختلاف‌ها و درگیرى‌هاى فراوان میان گروه‌هاى گوناگون است: «فَاختَلفَ الأَحزابُ مِن بَینهِم فَویلٌ لِلَّذینَ کَفَروا‌مِن مَشهَدِ یَوم عَظِیم.» (مریم/19، 37) روایات، این آیه را به ظهور فرقه‌هاى مختلف در‌جهان اسلام مربوط دانسته‌اند که در آخرالزمان پدید آمده، موجب اختلاف‌هاى بسیار خواهند‌شد.[5] آیه «یَلبِسَکُم شِیَعًا و یُذِیقَ بَعضَکُم بَأسَ بَعض» ‌(انعام/6‌، 65) نیز به وقوع اختلاف‌ها و قتل و کشتار در آخرالزمان تفسیر شده است.[6] بر‌اساس روایتى، آیه «ولَنبلونَّکم بشىء مِن الخَوف و الجُوع و نَقص من الأَمولِ و الأَنفُس...» (بقره/2،155) به ترس و ناامنى، گرسنگى و قحطى و فقر و کشتار در آخرالزمان اشاره دارد.[7]

3. ظهور دجّال:

درهرسه دین آسمانى یهود، مسیحیت واسلام، ظهورفاسدترین ومخرّب‌ترین جریان منحط در طول تاریخ، پیش بینى و از خطر آن پرهیز داده شده است.[8] دجّال که تجسّم کفر، فریب و گمراهى است، در آخرالزمان ظاهر شده، مردم را به پرستش خویش مى‌خواند. برخى از مفسّران، تفسیر آیه «لَخلقُ السّموت و الأرض أکبر من خلق النّاس» (غافر/40،57) را به ظهور دجّال ناظر دانسته‌اند که دردید مردم، عظیم‌ترین موجود جلوه مى‌کند؛[9] در حالى که خداوند، او را از بسیارى مخلوقات دیگر کوچک‌تر مى‌شمارد.[10] سرانجام این پدیده به دست عیسى(علیه السلام)محو و نابود خواهد شد.[11]

4. وقوع مصائب:

برخى از آیات عذاب بر کافران و گنه‌کاران آخرالزمان که نزول عذاب را انکار مى‌کنند؛ تطبیق داده شده است: «إن أتـکُم عَذابُهُ بَیَـتاً أَو نَهاراً مَا ذَا یَستَعجِلُ مِنهُ المُجرِمونَ». (یونس/10،50) «فَإِذا نَزلَ بِسَاحَتهِم فَساءَ صَباحُ المُنذرین». (صافات/37،177)[12] با استفاده از آیه 65 انعام/6 برخى از این عذاب‌ها بدین شرح گزارش شده‌اند: صدایى هراسناک و دود در آسمان و حاکمان ستمگر «قُل هُو القادِرُ عَلى أَن یَبعَثَ عَلیکُم عَذاباً مِن فَوقِکُم» ، فرو رفتن برخى انسان‌ها در زمین «أَو مِن تَحتِ أَرجُلِکُم» اختلافات بسیار در دین، «أَو یَلبِسَکُم شِیَعاً» قتل و کشتار «و‌یُذِیقَ بَعضَکُم بَأسَ بَعض». در این دوره زمانى،[13] ترس و ناامنى، گرسنگى* و قحطى و فقر و کشتار نیز بسیار رخ خواهد داد: «وَ لَنبلُونَّکُم بِشَىء مِنَ الْخَوفِ والْجُوعِ و نَقص مِن الأَمولِ وَالأَنفُس...‌.» [14]

5‌. خروج سفیانى:

بیش‌تر مفسّران، از ظهور لشکرى طغیان‌گر که آخرالزمان در کشورهاى اسلامى به ستم و تعدّى پرداخته، سرانجام در صحرایى بیرون از مکّه، گرفتار عذاب الهى مى‌شوند، خبر داده و آیه «ولَو تَرى إِذ فَزِعُوا فَلاَ فَوتَ و أُخِذوا مِن مَکان قَرِیب» (سبأ/34،51) را درباره آن لشکر دانسته‌اند. در روایات شیعه و سنّى، نام رهبر این لشکریان، سفیانى ذکر شده است.[15] آیه «أَفأَمِنَ الَّذینَ مَکَروا السَّیِّـَاتِ أَن یَخسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرضَ...‌.» (نحل/16، 45) نیز که توطئه‌گران را به فرو رفتن در زمین تهدید مى‌کند، بر لشکر سفیانى تطبیق داده شده است.[16] آیه «...ءَامِنوا بِما نَزَّلنا مُصَدِّقًا لِما مَعَکُم مِن قَبلِ أَن نَطمِسَ وُجوهًا فَنَرُدَّها عَلى أَدبارِهَا» (نساء/4، 47) نیز درباره بازماندگان لشکر سفیانى تأویل شده که صورت‌هایشان معکوس گشته، پشت سرشان قرار مى‌گیرد.[17]

6‌. نداى آسمانى:

بنابر روایات شیعه، جبرئیل نخستین کسى است که با امام‌زمان(عج) بیعت و با صدایى بلند به گونه‌اى که به گوش همه جهانیان برسد، این آیه را تلاوت مى‌کند: «أَتى أَمرُ اللّهِ فَلاَ تَستَعجِلُوهُ= فرمان خدا رسید؛ پس دیگر شتاب مکنید». (نحل/16، 1)[18] آیه «وَاستَمِع یَومَ یُنادِ المُنادِ مِن مَکان قَریب * یَومَ یَسمَعونَ الصَّیحَةَ بِالحَقِّ ذلِکَ یَومُ الخُروجِ» (ق/50‌،41و42) نیز درباره این حادثه، تأویل شده است.[19].

7.ظهور منجى بزرگ بشر:

مهم‌ترین رخ‌داد آخرالزمان، ظهور دوازدهمین امام شیعیان براى رهایى انسان‌ها است: «جَاءَالحَقُّ و زَهقَ البـطِلُ إِنَّ البـطِلَ کانَ زَهوقًا.» (اسراء/17، 81) این آیه که از پیروزى چشم‌گیر حق بر باطل سخن مى‌گوید، در روایات به ظهور مهدى(عج) تأویل شده است.[20] آیه 148 بقره/2  (أَینَ ماتَکونُوا یَأتِ بِکُمُ اللّهُ جَمِیعًا) نیز بر یاران نخستین مهدى(عج) که خداوند آنان را گرداگرد حضرت حاضر مى‌سازد، تطبیق داده شده‌است[21]. آیه «فَإِن یَکفُربِها هـؤُلاَءِ فَقَد وَکَّلنا بِها قَومًا لَیسوا بِها بِکـفرین» [22] (انعام/6‌،89) نیز چنین است

......................................................................

علائم و نشانه های آخرآلزمان در قرآن

در شش آیه از سوره انعام به علایم و نشانه هاى آخر الزمان و قیام جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره شده است.
قرآن و روایات متواتره اسلام و کتاب های مقدس آسمانی و نوشته های گروهی از مدعیان نبوت، به الحان گوناگون و تعبیرات مختلف، بشریت را به یک آینده درخشان و عصر مشعشعی نوید و بشارت داده اند که جهان در آن عصر، روضه رضوان شود و نمونه ای از حیات در بهشت برین در همین جهان تشکیل شود که گویی جهان، آفرینش نوینی به خود گرفته است.
در آن عصر، زمام اجتماع کبیر جهانی از دست بیدادگران بیرون می رود و حکومت و داوری به دست با کفایت برگزیدگان خدا و پرهیزگاران می افتد و ریاست و دولت حقّه الهی و زمامداری جهان بشریت، به امر لازم الاجرای الهی در آن زمان، مخصوص موعود کل ملل، حضرت مهدی قائم آل محمد صلی الله علیه و اله است.

در شش آیه از سوره انعام به علایم و نشانه هاى آخر الزمان و قیام جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره شده است.
خداوند در آیه 21 سوره انعام می فرماید: "حتى إذا جائتهم الساعة بغتة"(1)؛ تا هنگامى که ناگهان ساعت (قیامت) فرا مى رسد. "الساعه" به علایم و نشانه هاى آخر الزمان و پدید آمدن آنها پیش از ظهور و قیام حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره دارد.(2)
در آیه 40 این سوره از قرآن کریم آمده است: "قل أرایتکم إن أتا کم عذاب الله! أو أتتکم الساعه "(3) ؛ بگو اى محمد آیا هیچ فکر کرده اید اگر عذاب پروردگار به سوى شما آید و یا ساعت (قیامت) بر پا شود.

روایتى از پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله درباره ساعت قیامت نقل شده است که قبل از آن 10 نشانه و آیات بروز می کند که تمام آنها از علائم ظهور و قیام حکومت جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف است.(4)
خداوند در آیه 44 این سوره می فرماید:"فلما نسوا ما ذکراو به فتحنا علیهم أبواب کل شىء حتى اذا فرحوا بما أوتوا أخذناهم بغته فاذا هم مبلسون."(5)؛ هنگامی که (اندرزها سود نبخشید) آنچه به آنها یادآوری شده بود فراموش کردند، درهای همه چیز (از نعمتها) را به روی آنها گشودیم تا (کاملاً) خوشحال شدند (و دل به آنها بستند) ناگهان آنها را گرفتیم (و سخت مجازات کردیم) در این هنگام همه مأیوس شدند (و درهای امید به روی آنها بسته شد).
ابی حمزه از امام باقر علیه السلام نقل می کند: حضرت درباره "أخذهم بغته فاذا هم مبلسون"، فرمود: یعنی قیام القائم.(6)
در آیه 89 سوره انعام آمده است: "فان یکفر بها هولاء فقد وکلنا بها قوماً لیسوا بها بکافرین"(7) ؛ و اگر نسبت به آن کفر ورزند (مهم نیست زیرا) کسانی را نگاهبان آن ساخته ایم که نسبت به آن کافر نیستند.
امام صادق علیه السلام درباره "قوما لیسوا بها بکافرین" فرمود: اشاره به اصحاب و یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.(8)
در آیه 115 سوره انعام آمده است: "و تمت کلمه ربک صدقاً و عدلاً لا مبدل لکلماته و هو السمیع العلیم."(9)؛ و کلام پروردگار تو با صدق و عدل به انجام رسید، هیچ کس نمی تواند کلمات او را دگرگون سازد و او شنونده دانا است.
در بیش از ده حدیث آمده که این آیه شریفه " و تمت کلمة ربک "، بین دو چشم و یا بر بازو و یا بین دو کتف هر امامی نوشته شده است و در زیارت نامه هاى اهل بیت علیه السلام کلمات الله اطلاق بر ائمه اطهار علیه السلام شده است. "نحن الکلمات التامات" که اول آنها حضرت امیرالمومنین و آخر آنان حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف است.(10)
خداوند در آیه 158 سوره انعام می فرماید: "یوم یأتی بعض آیات ربک لاینفغ نفسا اینمانها لم تکن آمنت من قبل او کسبت فی ایمانها خیرأ، قل النتظروا و إنا منتظرون."(11)؛ آن روز که این آیات و نشانه ها تحقق پذیرد ایمان آوردن افرادى که قبلأ ایمان نیاورده اند و یا عمل نیکى انجام نداده اند، سودى به حالشان ندارد، بگو (اگر که شما چنین انتظارات غلطى دارید) انتظار بکشید، ما هم انتظار (کیفر شما را) مى کشیم.
على بن رباب از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت درباره این آیه شریفه فرمود: مراد از آیات، حضرت قائم علیه السلام است، سپس فرمود: در زمان ظهور و قیام حضرت مهدى علیه السلام ایمان آوردن کسانى که پیش از قیام، ایمان نیاورده بودند، سودى ندارد، هر چند که ایمان به امامان قبل از او داشته باشند.
آنگاه فرمود: خوشا به حال دوستداران قائم ما، که انتظار ظهور آن حضرت را در حال غیبت او دارند و خوشا به حال اطاعت کنندگان حضرتش در زمان ظهور، دوستان و اولیای خدا هستند، ترس و بیمى برایشان نیست و هیچ گاه محزون و غمناک نمى شوند.(12)
در چهار آیه از سوره ابراهیم به علایم و نشانه هاى آخر الزمان و قیام جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره شده است.
قرآن و روایات متواتره اسلام و کتاب های مقدس آسمانی و نوشته های گروهی از مدعیان نبوت، به الحان گوناگون و تعبیرات مختلف، بشریت را به یک آینده درخشان و عصر مشعشعی نوید و بشارت داده اند که جهان در آن عصر، روضه رضوان شود و نمونه ای از حیات در بهشت برین در همین جهان تشکیل شود که گویی جهان، آفرینش نوینی به خود گرفته است.
خداوند در آیه پنج سوره ابراهیم می فرماید: "و ذکرهم بایام الله."(13) و "ایام الله" را به آنها متذکر می شود. از مثنى الحناط، از امام باقر و امام صادق علیه السلام روایت است که در ذیل این آیه شریفه که فرمودند: ایام الله، روزهاى خدا، سه روز است، روز قیام قائم، رجعت و روز قیامت.(14)
در آیه 24 سوره ابراهیم آمده است: "الم ترکیف ضرب الله مثلأ کلمة طیبة کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السمـاء." (15)؛ آیا ندیدى چگونه خداوند کلمه طیبه (و گفتار پاکیزه) را به درخت پاکیزه اى تشبیه کرده که ریشه آن (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است.
سلام خثمعى مى گوید: بر امام باقر علیه السلام وارد شدم و پیرامون این آیه شریفه پرسش کردم، حضرت فرمود: سلام بر درخت، محمد و فروع آن على امیرالمؤمنین و میوه آن حسن و حسین، و شاخه آن فاطمه و فروع آن شاخه، امامانى که از فرزندان فاطمه علیه السلام و برگ هاى آن درخت، شیعیان و دوستداران اهل بیت علیه السلام هستند. (16) به درستى که حضرت قائم علیه السلام آخرین امام معصوم از فرزندان فاطمه و على علیه السلام است، پس به تحقیق این آیه شریفه شامل و منطبق بر حضرت است.
خداوند در آیه 44 سوره ابراهیم فرموده است: "فیقول الذین ظلموا ربنا اخرنا الى اجل قریب." (17)؛ آن روز که ظالمان مى گویند پروردگارا مدت کوتاهى ما را مهلت ده. محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه کریمه روایت نقل مى کند که حضرت فرمود: مى خواستند (ظالمان و ستمگران) تا خروج حضرت قائم علیه السلام مهلت گیرند.(18)
در آیه 45 این سوره آمده است: "وسکنتم فی مساکن الذین ظلموا انفسهم." (19)؛ شما نبودید که در منازل و (کاخ هاى) کسانى که به خویشتن ستم کردند سکنى گزیدید.
جمعى در محضر امام صادق علیه السلام بودند، سخنى از خانه هاى بنی العباس به میان آمد، مردى گفت: خداوند خرابى آنها را بما بنمایاند، امام صادق علیه السلام فرمود: چنین مگو آنجا مسکن حضرت قائم علیه السلام و اصحابش خواهد شد مگر نشنیده اى که خداوند مى فرماید: (و سکنتم) تا آخر آیه. (20)
پی نوشت:
1-انعام ، آیه 21
2-المهدی فی القرآن ص 43
3-انعام آیه 40
4-المهدی فی القرآن ص 45 ، 10 نشانه ها مشروحا" ذکر شده مراجعه شود .
5-انعام آیه 44
6- غایه المرام ص 226، تفسیر صافی ج 2 ص173
7-انعام آیه 89
8-الف ) ینابیع الموده ، ص 422 - ب ) غایه المرام ص 226
9-انعام ، آیه 115
10-تفسیر اطیب البیان ج 5 ص 180
11-انعام آیه 158
12- ینابیع الموده ص 422 ، تفسیر برهان ج 1 ص 564، غایه المرام ص 226 ، بحار الانوار ج 1 ص 51
13- ابراهیم آیه 5
14- الف ) ینابیع الموده ص 434 - ب ) غایه المرام ص 736 - ج ) اثبات الهدی ج 7
15- ابراهیم 24
16- شواهد التنزیل ج 1 ص 311
17- ابراهیم 44
18- الف ) اثبات الهدی ج 7 ص 10 - ب ) تفسیر برهان ج 2 ص 321
19- ابراهیم 45
20- الف ) تفسیر برهان ج 2 ص 331 - ب) اثبات الهدی ج 2 ص 100 منبع:

نشانه های آخرالزمان از دیدگاه امامان